Ulaşım Sistemleri

İnsanların çok çeşitli olan ihtiyaçlarını, bulundukları yerden temin etmelerine imkan yoktur. Bu sebeple ihtiyaçlarını elde etmek için başka yerlere gitmeye zorunludurlar. Aynı zamanda toplumun bir üyesi olarak da arkadaş ve akrabalarını ziyaret, değişik yer ve insanlar görmek için de hareket etmek ve yer değiştirmek ihtiyacını duyarlar. İlk insanla birlikte duyulan bu ihtiyaç, devamlı gelişerek şu altı taşıma sisteminin oluşmasını sağlamıştır;

1. Karayolu taşıma sistemi,
2. Suyolu taşıma sistemi,
3. Havayolu taşıma sistemi,
4. Uzay taşıma sistemi,
5. Boru hatları taşıma sistemi,
6. Demiryolu taşıma sistemi.

Bu taşıma sistemlerinde dört ana unsur vardır;

• Yol,
• Taşıt,
• Enerji,
• Yükleme-boşaltma istasyonları.

Taşıma sistemlerinin ekonomik karşılaştırılması, bu unsurlar dikkate alınarak yapılır. Su yolu, hava yolu ve uzay taşıma sistemlerinde, yol için ayrıca bir masraf ve yatırım yapılması söz konusu değildir. Bu yönleri ile ekonomiktirler. Boru hatları ile yapılan taşımada ise, taşıt unsuru ortadan kalkar ve özellikle petrol taşınması ekonomik hale gelir. Kara yolu ve demir yolu taşıma sistemlerinde 4 unsurun tamamı mevcut olup, özellikle yol unsuru büyük yatırımlar ister. Bu iki sistemden demiryolu taşıması ise yol, altyapı ve üstyapısı ile maliyeti en fazla sistemdir.

Hafif Raylı Sistemler

Esas olarak klasik tramvayın modernleştirilmiş ve evrimleşmiş halidir.Hafif raylı taşımacılık; tek araba veya kısa dizi halinde işletilebilen yer seviyesinde veya yükseltilmiş yollarda kendine ait özel bir yolu ve çoğunlukla caddeleri kullanan bir kent içi elektrikli ulaşım sistemidir. Gelişen ve hızla genişleyen büyük kentlerin toplu yolcu taşıma ihtiyaçlarını karşılamak için geliştirilen ve günümüz büyük kentlerinde yaşamı ve ulaşımı kolaylaştıran elektrik enerjisiyle çalışan çeken ve çekilen araçlardan oluşan bir sistemdir Temel özelliği çalıştığı yolun tamamıyla diğer kullanıcılardan ayrılmış olmasıdır.

Tramvay

Genelde kara yolu ile aynı güzergahı paylaşan, üzerinde bulunan elektrik tellerinden enerjisini alan belirli istasyonlarda yolcu alıp indiren tek araç olarak dizayn edilen çeken araçlardır.

Ağır Raylı Sistemler

Kent içi ulaşımda ağır raylı sisteme örnek olarak metro ve banliyö trenleri gösterilebilir.Temel özelliği çalıştığı yolun tamamıyla diğer kullanıcılardan ayrılmış olmasıdır.

Metro: En büyük trafik potansiyelini gerçekleştirecek taşıt türüdür. Yer altında veya bazen yer üstünde hareket eder, yol kesişmesi yoktur.Kendi içinde kapalı bir sistemdir ve burada yalnızca metro taşıtları çalışır.

Banliyö: Kendine ait demiryolunda hareket eden bir sistemdir.Yoğun kent dışı yöre trafiğine hizmet götürür. Genelde elektrikli (Diesel Multiple Unit de olabilir) demiryollarında hareket eden bir sistemdir.

Yolcu trenleri: Sadece yolcu taşımak için çeşitli şekillerde dizayn edilen çekilen araçların bir gurup oluşturduğu bir veya birkaç lokomotifin çektiği trenlerdir

Yük trenleri: Sadece yük taşımak için çeşitli şekillerde dizayn edilen çekilen araçların bir grup oluşturduğu bir veya birkaç lokomotifin çektiği trenlerdir

Monorail (Üst Yolu Elektrikli Taşıt)

Monorail, üst yollu yakın mesafe elektrikli, toplu taşıma sistemidir. Ray yolu, kapalı bir kutu şeklinde(Suspended, alttan asılı) veya aracın kapattığı ata biner gibi üzerine oturduğu (Straddle, üsten giden) olmak üzere iki türlü olup yüksek seviyeli çelik veya beton kolonlara asılı şekilde monte edilmiştir. Hızı 80 km/h dolayında sınırlanan bu sistem tek kabinle çalıştırılabildiği gibi dizi oluşturularak da çalıştırılabilir. Tek ray üzerinde hizmet veren,yolcu (hatta yük) taşımacılığında kullanılan,çoğunlukla yükseltilmiş yollarda seyretmekle birlikte yüzeyde veya metro tünellerinde çalışabilen “ray üstü” ya da “ray altı” işletilebilen araçlardır.

Maglev (Mannetic Levitation System)

Bu sistemler 300 km/h hızın üzerinde çalışacak şekilde geliştirilmesine rağmen, hızları daha alt bir değerde sınırlandırılarak kent içi ulaşımda da kullanılmaya başlanmıştır. Konvansiyonel sistemlerden daha sessiz, daha hızlı ve konforlu oluşu sistemin avantajı olup, tüm maglev trenleri magnetik olarak kaldırma mekanizmasına sahiptir.

A.G.T (Otomatik Sürücüsüz Sistemler)

Sürülmesi ve kontrollü bilgisayar aracılığı ile yapılan, sabit bir kılavuz yol üzerinde değişik aralıklarla işletilebilen, küçük araçlardır.Lastik tekerlekleri ve elektrik enerjisi alması nedeniyle en sessiz ulaşım biçimlerinden biridir. Emisyonu olmadığı için çevreci, makinisti olmadığı için çok az ilave maliyetle çok sık servis yapabilen AGT’nin, yüksek yatırım maliyetine oranla düşük yolcu kapasitesi olması dezavantajıdır.